Սահմանափակ ինտերնետ. Երբ անջատման սպառնալիքը դառնում է զենք

• Հեղինակ:
• Հեղինակ անունը

  Quantumrun Հեռատեսություն
• Հոկտեմբեր 31, 2022

Insight ամփոփում

Մարդու իրավունքների միջազգային իրավունքը ճանաչում է, որ ինտերնետ հասանելիությունը դարձել է հիմնարար իրավունք, ներառյալ այն խաղաղ հավաքների համար օգտագործելու իրավունքը: Այնուամենայնիվ, ավելի շատ երկրներ ավելի ու ավելի են սահմանափակում իրենց ինտերնետ հասանելիությունը: Այս սահմանափակումները ներառում են անջատումներ՝ սկսած լայնածավալ առցանց և բջջային ցանցի անջատումից մինչև ցանցի այլ խափանումներ, ինչպիսիք են՝ արգելափակել որոշակի ծառայություններ կամ հավելվածներ, ներառյալ սոցիալական մեդիա հարթակներն ու հաղորդագրությունների հավելվածները:

Սահմանափակ ինտերնետ համատեքստ

Համաձայն #KeepItOn կոալիցիայի ոչ կառավարական կազմակերպության տվյալների՝ 768 թվականից ի վեր ավելի քան 60 երկրներում եղել է առնվազն 2016 կառավարական հովանավորությամբ ինտերնետի խափանում: Ինտերնետի շուրջ 190 անջատումները խոչընդոտել են խաղաղ հավաքների անցկացմանը, և 55 ընտրական անջատումներ են տեղի ունեցել։ Բացի այդ, 2019 թվականի հունվարից մինչև 2021 թվականի մայիսը բողոքի ակցիաների հետ կապված 79 լրացուցիչ միջադեպեր են գրանցվել, այդ թվում՝ բազմաթիվ ընտրություններ այնպիսի երկրներում, ինչպիսիք են Բենինը, Բելառուսը, Կոնգոյի Դեմոկրատական ​​Հանրապետությունը, Մալավին, Ուգանդան և Ղազախստանը:

2021-ին շահույթ չհետապնդող կազմակերպությունները, Access Now-ն և #KeepItOn-ը փաստագրեցին 182 անջատումների դեպք 34 երկրներում՝ համեմատած 159-ին գրանցված 29 անջատումների հետ: Տագնապալի աճը ցույց տվեց, թե որքան ճնշող (և տարածված) է դարձել հանրային վերահսկողության այս մեթոդը: Միայնակ, վճռական գործողությամբ ավտորիտար կառավարությունները կարող են մեկուսացնել իրենց համապատասխան բնակչությանը, որպեսզի ավելի լավ վերահսկեն իրենց ստացած տեղեկատվությունը:

Օրինակներ են Եթովպիայի, Մյանմայի և Հնդկաստանի իշխանությունները, որոնք դադարեցրել են իրենց ինտերնետային ծառայությունները 2021 թվականին՝ ճնշելու այլախոհությունը և քաղաքական իշխանություն ձեռք բերելու իրենց քաղաքացիների նկատմամբ: Նմանապես, Գազայի հատվածում իսրայելական ռմբակոծությունները վնասեցին հեռահաղորդակցական աշտարակներին, որոնք աջակցում էին Al Jazeera-ի և Associated Press-ի համար կենսական կապի ենթակառուցվածքներին և լրատվական սրահներին:

Միևնույն ժամանակ, 22 երկրների կառավարությունները սահմանափակեցին հաղորդակցման հարթակների մի շարք: Օրինակ՝ Պակիստանում իշխանությունները արգելափակել են Facebook-ի, Twitter-ի և TikTok-ի հասանելիությունը պլանավորված հակակառավարական ցույցերից առաջ: Այլ երկրներում պաշտոնյաները նույնիսկ ավելի հեռուն գնացին՝ արգելելով վիրտուալ մասնավոր ցանցերի (VPN) օգտագործումը կամ արգելափակելով դրանց մուտքը:

Խանգարող ազդեցություն

2021 թվականին հատուկ զեկուցող Կլեման Վուլը ՄԱԿ-ի Մարդու իրավունքների խորհրդում (UNHCR) զեկուցեց, որ ինտերնետի անջատումները այժմ «ավելի երկար են տևում» և «դժվարանում են հայտնաբերել»: Նա նաև պնդեց, որ այդ մեթոդները բացառապես ավտորիտար ռեժիմների համար չեն: Անջատումները փաստագրվել են ժողովրդավարական երկրներում՝ ավելի լայն միտումներին համապատասխան: Լատինական Ամերիկայում, օրինակ, 2018 թվականի դրությամբ սահմանափակ մուտք է գրանցվել միայն Նիկարագուայում և Վենեսուելայում: Այնուամենայնիվ, 2018 թվականից ի վեր Կոլումբիան, Կուբան և Էկվադորը, ըստ տեղեկությունների, ընդունել են անջատումներ՝ կապված զանգվածային ցույցերի հետ:

Ողջ աշխարհի ազգային անվտանգության ծառայությունները բարելավել են որոշակի քաղաքներում և շրջաններում թողունակությունը «շոշափելու» իրենց կարողությունը՝ կանխելու ցուցարարներին ժամանակից շուտ կամ բողոքի ակցիաների ընթացքում միմյանց հետ շփվելը: Իրավապահ այս կազմակերպությունները հաճախ թիրախավորում էին սոցիալական լրատվամիջոցների և հաղորդագրությունների փոխանակման հատուկ հավելվածներ: Բացի այդ, համացանցի հասանելիության խափանումները շարունակվել են COVID-19 համաճարակի ընթացքում և մարտահրավեր են նետել մարդկանց առողջության հիմնական ծառայություններին հասանելիությանը: 

Ինտերնետի և բջջային հեռախոսների սառեցումը ուղեկցվել է այլ սահմանափակող միջոցներով, ինչպիսիք են համաճարակի ժամանակ լրագրողներին և իրավապաշտպաններին քրեական պատասխանատվության ենթարկելը։ ՄԱԿ-ի և G7-ի նման միջկառավարական կազմակերպությունների հրապարակային դատապարտումը ոչինչ չդարձրեց այս պրակտիկան կանգնեցնելու համար: Այնուամենայնիվ, եղել են որոշ իրավական հաղթանակներ, օրինակ, երբ Արևմտյան Աֆրիկայի պետությունների տնտեսական համայնքը (ECOWAS) Համայնքային դատարանը վճռեց, որ 2017 թվականին Տոգոյում ինտերնետի անջատումն անօրինական էր: Այնուամենայնիվ, կասկածելի է, որ նման մարտավարությունը կկանխի կառավարություններին սահմանափակված ինտերնետի հետագա սպառազինությունը:

Սահմանափակ ինտերնետի հետևանքները

Սահմանափակված ինտերնետի ավելի լայն հետևանքները կարող են ներառել. 

• Ավելի լուրջ տնտեսական կորուստներ, որոնք առաջացել են բիզնեսի խափանումներից և ֆինանսական ծառայությունների սահմանափակ հասանելիությունից:
• Հիմնական ծառայությունների ավելի շատ խափանումներ, ինչպիսիք են առողջապահական հասանելիությունը, հեռահար աշխատանքը և կրթությունը, ինչը հանգեցնում է տնտեսական անհանգստության:
• Ավտորիտար վարչակարգերը ավելի արդյունավետ կերպով պահպանում են իրենց իշխանությունը՝ վերահսկելով հաղորդակցության միջոցները:
• Բողոքի շարժումներ, որոնք դիմում են օֆլայն հաղորդակցության մեթոդներին, ինչը հանգեցնում է տեղեկատվության ավելի դանդաղ տարածմանը:
• ՄԱԿ-ը իրականացնում է հակասահմանափակ համացանցային գլոբալ կանոնակարգեր և պատժում անդամ երկրներին, որոնք չեն ենթարկվում:
• Ընդլայնված թվային գրագիտության ծրագրերը դառնում են կարևոր դպրոցներում և աշխատավայրերում՝ սահմանափակված ինտերնետ միջավայրում նավարկելու համար, ինչը հանգեցնում է ավելի լավ տեղեկացված օգտատերերի:
• Համաշխարհային բիզնեսի ռազմավարությունների փոփոխություն՝ մասնատված ինտերնետ շուկաներին հարմարվելու համար, ինչը հանգեցնում է գործառնական դիվերսիֆիկացված մոդելների:
• Այլընտրանքային հաղորդակցման տեխնոլոգիաների զարգացման և օգտագործման աճ՝ որպես պատասխան ինտերնետի սահմանափակումներին, խթանելով թվային փոխգործակցության նոր ձևերը:

Հարցեր, որոնք պետք է հաշվի առնել

• Ձեր երկրում ինտերնետի անջատման ի՞նչ դեպքեր կան:
• Որո՞նք են այս պրակտիկայի հնարավոր երկարաժամկետ հետևանքները: