Саяси цензураға ұшыраған Интернет: Интернеттің жабылуы жаңа цифрлық қараңғы дәуірге айналады ма?

Кредит суреті:
Сурет несиесі
iStock

Саяси цензураға ұшыраған Интернет: Интернеттің жабылуы жаңа цифрлық қараңғы дәуірге айналады ма?

Саяси цензураға ұшыраған Интернет: Интернеттің жабылуы жаңа цифрлық қараңғы дәуірге айналады ма?

Тақырып мәтіні
Бірнеше ел наразылықтар мен жалған жаңалықтардың таралуын тоқтату және азаматтарды қараңғыда ұстау үшін интернетті жабуға барды.
    • автор:
    • Автордың аты-жөні
      Кванттық болжау
    • Мамыр 2, 2023

    Азия мен Африка – 2016 жылдан бері интернеттің ең көп тоқтауын бастан өткерген екі континент. Интернетті өшіру үшін үкіметтер ұсынған себептер көбінесе нақты оқиғаларға қайшы келеді. Бұл тенденция саяси астарлы интернетті өшіру шынымен жалған ақпараттың таралуына қарсы күреске бағытталған ба, әлде олар үкіметке қолайсыз немесе оның мүдделеріне зиян келтіретін ақпараттың жолын кесу құралы ма деген сұрақты тудырады.

    Саяси цензураланған интернет контекст

    Access Now халықаралық коммерциялық емес ұйымының мәліметі бойынша, 2018 жылы Үндістан жергілікті үкіметтер енгізген интернетті ең көп өшірген ел болды. Жаһандық тегін интернетті жақтайтын топ сол жылы интернетті тоқтатудың 67 пайызы Үндістанның үлесіне тигенін хабарлады. Үндістан үкіметі бұл өшірулерді жалған ақпараттың таралуына жол бермеу және зорлық-зомбылық қаупін болдырмау құралы ретінде жиі ақтайды. Дегенмен, бұл өшірулер дұрыс емес ақпарат таратылғаннан кейін жиі орындалады, бұл олардың қойылған мақсаттарға жетудегі тиімділігін төмендетеді.

    Ресейде интернетке үкіметтің цензурасы да алаңдаушылық туғызды. Дүние жүзіндегі интернет белсенділігін бақылайтын Мельбурндағы Monash IP (Internet Protocol) обсерваториясы 2022 жылы Украина басып алған түнде Ресейде интернет жылдамдығы бәсеңдегенін хабарлады. Шабуылдың бірінші аптасының соңында Владимир Путиннің үкіметі. Facebook пен Twitter, сондай-ақ BBC Russia, Voice of America және Radio Free Europe сияқты шетелдік жаңалықтар арналарын бұғаттады. Технология және саясат жөніндегі тілші Ли Юан Ресейдегі интернет цензурасының күшеюі сыртқы онлайн ақпарат көздеріне толығымен тыйым салынған Қытайдың Ұлы брандмауэріне ұқсас жағдайға әкелуі мүмкін екенін ескертті. Бұл оқиғалар технология мен саясаттың арақатынасы және үкіметтерге өз азаматтарына қолжетімді ақпаратты қаншалықты бақылауға және цензуралауға рұқсат беру керектігі туралы сұрақтар тудырады. 

    Деструктивті әсер

    Ресей үкіметінің ірі әлеуметтік желілерге салған тыйымы елдің бизнесі мен азаматтарына қатты әсер етті. Көптеген компаниялар үшін Instagram сияқты әлеуметтік медиа платформалары өз өнімдері мен қызметтерін көрсетудің маңызды құралы болды. Дегенмен, тыйым салу бұл кәсіпорындардың әлеуетті тұтынушыларға қол жеткізуін қиындатып, кейбір компаниялардың Ресейдегі операцияларын тоқтатуына әкелді. Мысалы, Etsy электрондық коммерция платформасы мен PayPal төлем шлюзі Ресейден шыққан кезде, еуропалық тұтынушыларға сенім артқан жеке сатушылар бұдан былай бизнес жүргізе алмады.

    Ресейдегі интернетке тыйым салудың әсері де көптеген азаматтардың онлайн қызметтерге қол жеткізу үшін жақын маңдағы елдерге эмиграциялауға баруына себеп болды. АҚШ-тағы Cogent және Lumen провайдерлері сияқты талшықты-оптикалық тасымалдаушылардың шығуы Интернет жылдамдығының баяулауына және кептелістердің артуына әкеліп соқты, бұл адамдардың ақпаратқа қол жеткізуін және басқалармен желіде байланысуын қиындатады. Ресейдегі «цифрлық темір перде» Қытайдағы сияқты қатаң бақыланатын, мемлекет басқаратын онлайн экожүйемен аяқталуы мүмкін, мұнда үкімет кітаптарды, фильмдерді және музыканы қатаң цензуралайды, ал сөз бостандығы іс жүзінде жоқ. 

    Ең бастысы, саяси цензураға ұшыраған Интернет жалған ақпарат пен үгіт-насихаттың таралуын жеңілдете алады, өйткені үкіметтер мен басқа да субъектілер әңгімені бақылау және қоғамдық пікірді манипуляциялау үшін цензураны қолдануы мүмкін. Бұл әлеуметтік тұрақтылыққа қатты әсер етуі мүмкін, өйткені ол қоғамдардағы бөліну мен қақтығыстарды тудыруы мүмкін.

    Саяси цензураға ұшыраған Интернеттің салдары

    Саяси цензураға ұшыраған Интернеттің кеңірек салдары мыналарды қамтуы мүмкін:

    • Қоғамдық денсаулық пен қауіпсіздік сияқты төтенше жағдайлар қызметтеріне жиі тоқтаулар әсер етеді, бұл мұқтаж адамдармен байланысуды және жаңартуды қиындатады.
    • Автократиялық үкіметтер мен әскери хунталар көтерілістердің, революциялардың және азаматтық соғыстардың алдын алу үшін Интернетті өшіруді жиі пайдаланады. Сол сияқты, мұндай өшірулер қоғамдық қозғалыстарды ұйымдастыру мен үйлестіруді азайтады, азаматтардың өзгерістер енгізу және өз құқықтарын қорғау мүмкіндігін төмендетеді.
    • Тәуелсіз БАҚ, жеке тақырып бойынша сарапшылар және ой көшбасшылары сияқты баламалы ақпарат көздерін шектеу.
    • Ақпараттық шешім қабылдау және демократиялық үдерістер үшін маңызды болып табылатын идеялармен алмасу және ақпаратқа қол жеткізу шектеулі.
    • Бөлінген интернетті құру, шекаралар арқылы идеялар мен ақпараттың ағыны мен жылдамдығын азайтып, оқшауланған және жаһандық байланысы аз әлемге әкеледі.
    • Цензурасыз Интернетке қол жеткізе алмайтындар үшін ақпарат пен мүмкіндіктерге қол жеткізуді шектеу арқылы цифрлық теңсіздікті кеңейту.
    • Ақпараттық және оқыту ресурстарына шектеулі қолжетімділік, қызметкерлердің өсуі мен алға жылжуын болдырмайды.
    • Климаттың өзгеруінің салдарын жою және жұмсарту бойынша күш-жігерге кедергі келтіретін экологиялық мәселелерге қатысты ақпараттың жабылуы.

    Қарастырылатын сұрақтар

    • Саяси цензураға ұшыраған интернет қоғамға тағы қалай әсер етеді деп ойлайсыз?
    • Интернет цензурасына қарсы тұру (немесе күшейту) үшін қандай технологиялар пайда болуы мүмкін?

    Инсайт сілтемелері

    Бұл түсінік үшін келесі танымал және институционалдық сілтемелерге сілтеме жасалды: