IoT cyberattack: Kamano e rarahaneng lipakeng tsa khokahano le cybercrime

MAGE CREDIT:
Setšoantšo sa mokitlane
Stock

IoT cyberattack: Kamano e rarahaneng lipakeng tsa khokahano le cybercrime

IoT cyberattack: Kamano e rarahaneng lipakeng tsa khokahano le cybercrime

Sengoloa sa sehloohoana
Ha batho ba bangata ba qala ho sebelisa lisebelisoa tse hoketsoeng malapeng a bona le mosebetsing, ho na le likotsi life tse amehang?
    • Author:
    • Lebitso la sengoli
      Quantumrun Ponelopele
    • January 13, 2022

    Kakaretso ea kutloisiso

    Marang-rang a Lintho (IoT), marang-rang a lisebelisoa tse bohlale tse hokahaneng, e na le theknoloji e kopantsoeng ka mokhoa o sa reroang bophelong ba rona ba letsatsi le letsatsi, empa hape e hlahisa likotsi tse kholo tsa ts'ireletso ea cyber. Likotsi tsena li tloha ho linokoane tsa marang-rang tse fumanang phihlello ea tlhahisoleseling ea lekunutu ho ea ho tšitiso ea lits'ebeletso tsa bohlokoa litoropong tse bohlale. Indasteri e arabela liqholotso tsena ka ho lekola bocha liketane tsa boleng ba lihlahisoa tsa IoT, ho nts'etsapele maemo a lefats'e, ho eketsa matsete ho ntlafatso ea kamehla ea software, le ho fana ka lisebelisoa tse ngata ho ts'ireletso ea IoT.

    Boemo ba cyberattack ba IoT

    IoT ke marang-rang a hokahanyang lisebelisoa tse ngata, bareki le indasteri, e ba nolofalletsang ho bokella le ho fetisa data ntle le tlhokahalo ea ho kenella ha batho. Marang-rang ana a ka kenyelletsa lisebelisoa tse sa tšoaneng, tseo bongata ba tsona li rekisoang tlas'a letšoao la "bohlale." Lisebelisoa tsena, ka khokahanyo ea tsona, li na le bokhoni ba ho buisana le rona le ho buisana le rona, ho theha kopanyo e se nang moeli ea theknoloji bophelong ba rona ba letsatsi le letsatsi.

    Leha ho le joalo, khokahano ena e boetse e hlahisa kotsi e ka bang teng. Ha lisebelisoa tsena tsa IoT li oela lerabeng la bosholu, linokoane tsa marang-rang li fumana boitsebiso bo bongata ba lekunutu, ho kenyeletsoa manane a mabitso, liaterese tsa lengolo-tsoibila, esita le mekhoa ea tšebeliso. Ha re nahana ka tekanyo e pharalletseng ea litoropo tse bohlale, moo libopeho tsa motheo tsa sechaba tse kang lipalangoang, metsi le litsamaiso tsa motlakase li hokahaneng, liphello tse ka bang teng e ba tse tebileng le ho feta. Linokoane tsa marang-rang, ntle le ho utsoa tlhahisoleseding ea botho, li ka senya litšebeletso tsena tsa bohlokoa, tsa baka moferefere le tšitiso e atileng.

    Kahoo, ho bohlokoa ho beha cybersecurity pele ho moralo le ts'ebetsong ea projeke efe kapa efe ea IoT. Mehato ea Cybersecurity ha se feela tlatsetso ea boikhethelo, empa ke karolo ea bohlokoa e netefatsang ts'ebetso e bolokehileng le e sireletsehileng ea lisebelisoa tsena. Ka ho etsa joalo, re ka natefeloa ke boiketlo bo fanoang ke khokahano ha re ntse re fokotsa likotsi tse amanang le eona. 

    Tšusumetso e senyang

    Ho ntlafatsa lintlha tsa bona tsa cybersecurity, lik'hamphani tse amehang ho IoT li ntse li lekola bocha liketane tsa tsona tsa boleng ba lihlahisoa tsa IoT. Ntho ea pele ea ketane ena ke moeli kapa sefofane sa lehae, se kopanyang tlhahisoleseding ea digital le lintho tsa sebele, tse kang li-sensor le li-chips. Ntlha ea bobeli e lokelang ho nahanoa ke marang-rang a puisano, kamano e ka sehloohong pakeng tsa digital le 'mele. Karolo ea ho qetela ea ketane ea boleng ke leru, le romellang, le amohelang, le ho sekaseka lintlha tsohle tse hlokahalang ho etsa hore IoT e sebetse. 

    Litsebi li nahana hore ntlha e fokolang ka ho fetisisa ea ketane ea boleng ke lisebelisoa ka botsona ka lebaka la hore firmware ha e ntlafatsoe hangata kamoo e lokelang ho ba kateng. Feme ea boeletsi ea Deloitte e re taolo ea likotsi le boqapi li lokela ho tsamaisana ho netefatsa hore litsamaiso li na le ts'ireletso ea morao-rao ea cybersecurity. Leha ho le joalo, lintlha tse peli tsa mantlha li etsa hore lintlafatso tsa IoT li be thata haholo - ho se hole ha 'maraka le ho rarahana. Kahoo, indasteri e tlameha ho ba e tloaelehileng—e leng pakane e qalang ho ba teng ho tloha ha ho qala ho sebelisoa tse tloaelehileng Protocol ea litaba e amohetsoe ke lik'hamphani tse ngata tsa IoT ka 2021. 

    Ka 2020, US e ile ea lokolla Internet of Things Cybersecurity Improvement Act ea 2020, e thathamisang litekanyetso le melaoana ea ts'ireletso eo sesebelisoa sa IoT se lokelang ho ba le eona pele mmuso o ka e reka. Litaelo tsa bili li boetse li entsoe ke mokhatlo oa ts'ireletso oa Setsi sa Naha sa Maemo le Theknoloji, e ka bang tšupiso ea bohlokoa bakeng sa barekisi ba IoT le cybersecurity.

    Litlamorao tsa IoT cyberattack

    Litlamorao tse pharalletseng tse amanang le litlhaselo tsa marang-rang tsa IoT li ka kenyelletsa:

    • Nts'etsopele ea butle-butle ea litekanyetso tsa indasteri ea lefats'e ho potoloha IoT e khothaletsang ts'ireletso ea lisebelisoa le tšebelisano. 
    • Keketseho ea matsete ka lik'hamphani tse etellang pele tsa theknoloji ho liapdeite tsa kamehla tsa software/firmware bakeng sa lisebelisoa tsa IoT.
    • Mebuso le mekhatlo e ikemetseng e ntse e tsoela pele ho fana ka basebetsi le lisebelisoa ho ts'ireletso ea IoT ts'ebetsong ea bona.
    • Ho eketsa tšabo ea sechaba le ho se tšepe thekenoloji ho fokotsa ho amoheloa le ho amoheloa ha mahlale a macha.
    • Litšenyehelo tsa moruo tsa ho sebetsana le litlhaselo tsa marang-rang tse lebisang litheko tse phahameng bakeng sa bareki le phaello e tlase bakeng sa likhoebo.
    • Melao e thata mabapi le ts'ireletso ea data le lekunutu, e ka fokotsang tsoelo-pele ea theknoloji empa hape ea sireletsa litokelo tsa baahi.
    • Batho ba tlohang metseng e bohlale e nang le baahi ba bangata ho ea libakeng tsa mahaeng tse sa hokahaneng ho qoba likotsi tse amanang le IoT.
    • Keketseho ea tlhokeho ea litsebi tsa ts'ireletso ea cybersecurity, ho fetola 'maraka oa basebetsi le ho lebisa ho lekhalo la litsebo libakeng tse ling.
    • Matla le lisebelisoa tse hlokahalang ho loants'a litlhaselo tsa marang-rang le ho nkela lisebelisoa tse senyehileng sebaka se lebisang keketsehong ea litšila tsa elektroniki le tšebeliso ea matla.

    Lipotso tse lokelang ho nahanoa

    • Haeba u na le sesebelisoa sa IoT, u etsa bonnete ba hore data ea hau e bolokehile joang?
    • Ke mekhoa efe eo lisebelisoa tsa IoT li ka sireletsoang ho litlhaselo tsa cyber?

    Litšupiso tsa temohisiso

    Lihokelo tse latelang tse tsebahalang le tsa mekhatlo li ile tsa hlalosoa bakeng sa temohisiso ena: